Het is patat!
Dat klopt, het is patat! Althans, op deze pagina voor #TeamPatat. Hieronder vind je argumenten die je kunt gebruiken bij een poging om frietzeggers te overtuigen om hun taalgebruik aan te passen.Nu bestaat natuurlijk de mogelijkheid dat je het helemaal niet eens bent met de stellige vaststelling dat het patat is. Misschien ben je hier wel naartoe gelokt door iemand die jou probeert te overtuigen. Lees dan gerust verder, misschien dat de informatie op deze pagina je toch aanzet om voortaan “patat” te gaan zeggen. En anders kun je natuurlijk ook kijken welke argumenten er voor #TeamFriet zijn.
De meerderheid heeft gelijk
Een meerderheid van de Nederlanders zegt “patat”. Dat is de uitkomst van een onderzoek dat onderzoeksbureau Coosto in 2018 heeft uitgevoerd. Uit het onderzoek bleek dat van de onderzochte gemeenten, in 271 gemeenten patat het meest wordt gebruikt en in 195 gemeenten friet de voorkeur heeft. Mogelijk heeft dat ermee te maken dat het grootste deel van Nederland boven de grote rivieren ligt, want het is een publiek geheim dat de scheidslijn tussen patatgebied en frietgebied zo ongeveer ter hoogte van de grote rivieren ligt. Nu zijn er natuurlijk altijd eigenwijze mensen die tegen de stroom in zwemmen en die friet zeggen, in een gebied waar het eigenlijk patat is. Dat blijkt ook uit bovenvermeld onderzoek. Er zijn namelijk wat bijzondere friet-enclaves naar voren gekomen, zoals ook uit onderstaand kaartje blijkt.
Aanwijzingen in de Nederlandse taal
Ook op basis van de Nederlandse taal kun je zeggen: het is patat! Kijk bijvoorbeeld maar eens naar het gebruik van geografische namen in combinatie met de gefrituurde delicatesse. Er zijn Franse frietjes, die zijn dun, en je hebt Vlaamse friet, die is juist weer dik. Nederlandse friet kom je echter niet tegen. Friet wordt dus met name in verband gebracht met de landen ten zuiden van Nederland, wat ervoor pleit dat het hier in Nederland "patat" is.Kijken we in de Van Dale, dan valt het volgende op. Zowel patat als friet wordt omschreven als een verkorting van het Franse "patates frites". Patat komt daarin als eerste, dus het is logisch dat dat de oorspronkelijke verkorting is geweest. Het deel "frites" betekent eigenlijk dat het gefrituurd is. Aangezien je naast aardappelen nog veel meer kunt frituren, is het niet logisch om de bereidingswijze tot afkorting te maken.
De Van Dale geeft bij patat bovendien aan dat friet een synoniem ervan is, maar patat is geen synoniem van friet (volgens het digitale woordenboek). Opmerkelijk natuurlijk. Je zou hier dan ook uit af kunnen leiden dat het gebruik van de term "friet" pas later is ontstaan of overgewaaid is uit het zuiden.
Een vorm van patat ("pataat", dat "aardappel" betekent) vinden we bovendien al terug in de eerste editie van de Van Dale van 1864, terwijl er in die tijd nog geen friet te vinden was.
Bij de snackbar kun je, tot slot, een "patatje oorlog", een "patatje met", "patatje Joppie" of een "patatje speciaal" bestellen. Deze termen vinden we ook terug in de Van Dale. Wat daar echter niet in staat, zijn deze gerechten met "friet" in de naam.